Verslag van Dental Camp stichting Handen voor Tanden december 2012
Inleiding
Voorafgaand aan ons kamp hebben we een lange voorbereidingsperiode gehad. Veel afstemming via mails met onze contacten in Nepal (o.a. Stichting Veldwerk-SVN) om onze activiteiten te plannen en de benodigde administratieve activiteiten te verrichten. Ook zijn we als team geregeld bij elkaar geweest om onze trip voor te bereiden, onderling zaken af te stemmen en uiteraard de materialen vooraf te bestellen. Na deze periode van voorbereiding staan we dan eind november eindelijk met vijf vrijwilligers van ons team klaar op Schiphol voor onze vlucht naar Nepal. Twee andere leden van ons team waren al een week eerder vertrokken om voorafgaand Kathmandu te bezichtigen. Op zaterdag 1 december kwamen we in de namiddag – bij een ondergaande zon – aan op Tribhuvan International Airport in Kathmandu. Daar werden we opgewacht door een busje van The Valley Guesthouse van Martine. Wat heerlijk om daar weer op de binnenplaats te zijn. Vertrouwd, rustig, de monniken om het hotel heen en voor de ingang zit nog steeds de kluizenaar, verscholen onder een bergje lappen en de plastic tasjes rond hem.
Daar was het hele team compleet, bestaande uit: - Tandartsen: Geertje van den Aardweg, Guus Goyarts en Klaas Sterk - Assistentes: Jacqueline Heere, Leonoor Koning en Willy Sterk - Mondhygienist: Marleen de Wolf In de 2e week zullen Lidwien Groeneveld, Myriam Koning en Eva van Lieshout ons team komen versterken.
1e week: Khahare De eerste week hebben we gewerkt in Khahare in het district Dhading. Daar werden we ondersteund door Pam Rafferty van Help Rural Nepal. Pam werkt al langer in dit gebied en spreekt ‘klassiek’ Engels, sowieso een genot om met haar te praten. Zij kent veel mensen in deze regio.
Ons verblijf was bij een familie, bestaande uit een ouder echtpaar, hun zoon Shital (Batman voor mij), zijn vrouw en dochtertje. De familie-boerderij had een klassieke indeling een erf met woning (langwerpig laag pand) en een overkapte veranda (schoenen uit!). Dit is voor onze begrippen de ‘woonkamer’ en hier vinden de sociale dingen plaats, zoals eten en thee drinken. Daarnaast bevindt zich in een gesloten ruimte, het kookgedeelte. Vaak nog zeer ongezond en gevaarlijk, omdat men op een open vuur in huis zit te koken. De familie van Shital hebben naast hun woning een nieuwbouwhuis gebouwd met één etage erop, waar wij in verbleven. Voor Nepalese begrippen zeer modern, want met een aanrechtblad met gootsteen, koelkast en grote ruimte met een eettafel en stoelen (meestal eet men zittend op de grond). Boven waren 4 slaapkamers met deuren die dicht konden. Alleen waren de ramen typisch Nepalees, namelijk wel een raamopening maar zonder glas erin (airco!). Naast de frisse lucht, kwamen er helaas ook veel spinnen en andere insecten naar binnen. Om deze beesten weer naar buiten te werken, leverde veel G.V.A.(Grens Verleggende Activiteiten) op. Ach ja, daar zullen we de rest van onze trip nog vaak mee te maken krijgen.
De locatie van ons Dental Camp was op een grote school, met een groot binnenplein, veel trappen en helaas slechte w.c.’s. We hebben daar twee klaslokalen omgebouwd tot twee behandelkamers. Gelukkig kregen we veel hulp van de Nepalese scholieren, bij het verplaatsen van de tafels en banken. Na twee uur voorbereiding kon er begonnen worden met de patiëntenbehandeling, Geertje en ik in de ene kamer en Guus en Klaas in de andere kamer. De dagen die volgden is er hard gewerkt. Omdat ons Dental Camp al ruim van tevoren in de regio was aangekondigd waren er zeer veel patiënten, in de week dat wij hier actief waren. De patiëntenstroom werd eerst door Pam en een plaatselijke tolk opgevangen, bij de ingang van het schoolplein. Zij deden de intake. Best lastig om de intake te doen, want mensen weten vaak niet hun eigen leeftijd. Ook vindt men het lastig om exact aan te geven waar de pijnklachten zitten, men zegt bijvoorbeeld linksboven, maar dan blijkt rechtsonder een probleem te zitten. Na de intake konden de patiënten plaats nemen in de ‘wachtkamer’, dat was een rij plastic stoeltjes iets verderop op het schoolplein. Veelal komen de mensen voor alleen tandsteen- verwijdering (scaling), maar ze worden allemaal eerst door de tandarts gecontroleerd en daarna volgt nog eventueel scaling. Bij alle behandelingen zijn ook de vier healthworkers Kiran, Raja, Ram, Itani en Dharma betrokken. Zij zijn alle vier in de achterliggende periode met hulp van onze stichting opgeleid en krijgen tijdens ons Dental Camp nog extra ‘training on the job’. Twee van hen zijn al goed in staat te extraheren met behulp van anesthesie. Tijdens onze werkdagen hebben we veel aandacht besteed aan het communiceren met de patiënten, vragen waar ze pijn hebben en werd bij iedereen systematisch de mond geïnspecteerd. Bij kinderen was het zeer belangrijk om de leeftijd te combineren met doorbraak van tanden. De healthworkers werden getraind in observeren van doorbraak van tanden en kiezen in relatie tot de leeftijd. Tevens werden ze getraind in maken van de keuze tussen al dan niet trekken van tanden en kiezen bij caviteiten.
In deze afgelegen gebieden is orthodontie niet aan de orde, dus belangrijk om te weten wanneer je (juist) wel een hoektand of kies preventief kan verwijderen, zodat er meer ruimte komt en er een betere tandenrij ontstaat, zodat weer voedselresten beter verwijderd kunnen worden. Met name het preventieve gedeelte van de mondzorg is aan de orde geweest. De vier healthworkers konden kennis maken met tandsteen verwijderen, het belang daarvan. Ook informatie met betrekking tot tandenpoetsen, tong poetsen, tandvlees beoordelen (gezond of niet gezond) en tussen tanden de plak verwijderen (met stokje of veertje…). Het lastige thema ‘parodontitis’(kaakbot-ziekte) is ook nog belicht. Met behulp van een meet-sonde heb ik laten zien hoe dit is vast te stellen. Bij de patiënten die wij gezien hebben, kwam veel parodontitis voor. Bij jongeren (lokaal), maar vooral bij de ouderen is parodontities een groot probleem. De ouderen verliezen op grote schaal kiezen en tanden, waardoor praten en met name eten een probleem worden. Terwijl Guus, Geertje en Klaas doorgingen met patiënten behandelen, daarbij geassisteerd door Leonoor en Willy, hebben Jacqueline en Marleen de laatste ochtend van deze werkweek lesgegeven aan 17 leerkrachten van de school waar we werkten. Bij deze les is aandacht besteed aan poets- instructie, wat is plak?, oorzaak-gevolg, gebruik van tandenstokers en floss. Ook is het programma ‘Fit for school’ besproken en hebben wij vier exemplaren met materiaal achtergelaten, zodat dit door docenten aan kinderen gedemonstreerd kan worden.
De healthworkers Dharma en Itani hebben bij de evaluatie op 7 december aangegeven, dat zij op hun locaties met zeer slechte instrumen- ten moeten werken, als er al instrumenten aanwezig zijn! Een ontroerend verhaal, als je bedenkt dat zij totaal overgeleverd zijn aan zichzelf, nauwelijks steun krijgen van de overheid en met slechte instrumenten de lokale bevolking moeten helpen. Wij hebben als team besloten deze jonge mensen te helpen, door setjes instrumenten te laten kopen en te zorgen dat die bij hun healthposten terecht komen. Dit kunnen wij doen mede dankzij alle donateurs van de stichting Handen voor Tanden.
2e week: Salang De tweede werkweek van het Dental Camp werd ons team aangevuld met de dochters, Myriam Koning, Lidwien Groenveld en Eva van Lieshout. Alle drie hebben zij flink meegewerkt, zowel praktisch gericht, als op de preventie. Meehelpen met klassikaal voorlichting geven en poetsinstructie. Doe dat maar eens! Met behulp van posters (in het Nepalees), poetsmodel met borstel en natuurlijk een tolk werd aan klassen met kinderen of volwassenen voorlichting gegeven. Uiteraard was er ook altijd een tas vol tandenborstels en tubes pasta na afloop om mee te geven. Onze werkplek was de Salang Health post (van de regering) en we werden daar ondersteund door Caroline Scheffer en Santosh van SVN. Ook waren er de twee healthworkers Nisha en Shanta, die bij ons vorige Dental Camp in 2010 ook geholpen hebben, samen met Ram, een lokale healthworker (tandarts in opleiding). Deze drie hadden in september nog een ‘refresher’ training gehad. Alle drie waren zeer gemotiveerd en toonden interesse en werklust! We hadden vier behandelkamers ingericht, met in sommige een behandelstoel en in andere kamers werden de patiënten liggend op een bankje geholpen! De sterilisatieplek voor Leonoor, Willy en Jacqueline was dit keer ‘buiten’. Op grote tafels met blauwe doeken lagen de schalen met gesteriliseerde instrumenten, spiegels, sondes, hevels en extractietangen. Hier moesten zij met behulp van de snelkookpan hun werkzaamheden verrichten. Als mondhygieniste werkte ik in de ‘delivery room’, maar we hadden het delivery-bed maar even opzij gezet. Ik had in de kamer twee behandelbanken, één voor mijzelf en de ander bij toerbeurt voor Nisha en Shanta. Bij iedere patiënt bespraken we aan de hand van het intakeformulier met elkaar de situatie, behandelplan en begonnen zij, onder mijn begeleiding, met het verwijderen van tandsteen. Altijd volgde er een individuele poetsinstructie met de patiënt. Daarnaast heb ik met Nisha en Shanta veel kennis doorgenomen over mondhygiëne werk, zoals mondinspectie, beoordeling tandvlees, tandsteen verwijderen onder en boven (met steunvingers), poetsinstructie (incl. tong), relatie plak en cariës. De derde healthworker Ram bleek over veel tandheelkundige skills te beschikken en veel vertrouwen te hebben (een tandarts in dop!). Hij heeft veel meegelopen met de tandartsen en ook veel kennis opgedaan in deze week.
In totaal zijn er in de tweede week ruim 180 mensen geholpen, waarvan 73 kinderen. Daarnaast zijn zeven scholen bezocht door de drie dochters en Noor, Willy en Jacqueline. In totaal ruim 240 leerlingen hebben voorlichting gekregen. De laatste dag van dit Dental Camp hebben we voorlichting gegeven aan alle healthworkers en leerkrachten van de gezondheids- en onderwijs centers. Zij toonden veel interesse en waren zeer gemotiveerd. Na afloop hebben zij tandenborstels en tandpasta ontvangen, zodat de kinderen op de day-care-centers óók weer hun tanden kunnen poetsen. Dat is nog eens kennisoverdracht!
Bij de evaluatie met de drie healthworkers hebben we van hen begrepen dat zij iedere 19e van de maand een praktijk dag hebben op deze post. Zodoende hebben we instructiemateriaal, posters, instrumenten en onze twee (inklapbare) behandelstoelen ter plekke achtergelaten voor hen. Zij gaan ’ons’ werk voorlopig voortzetten met nieuwe inzichten, de kennisoverdracht en verbeterde materialen,